In aflevering 1 van de serie ’75 jaar bevrijding Nederlands-Indië’ twee verhalen uit het filmarchief van de Stichting Oorlogsverhalen (oorlogsverhalen.com )
• Het eerste verhaal gaat over Fokko en Maud Muller.
Zij zijn beiden geboren in Nederlands-Indië. Ze groeien er op en maken in Indië de Japanse bezetting mee. Fokko komt als jongetje in een Jappenkamp terecht. Dat overleeft hij. Fokko en Maud leren elkaar in Indië kennen en trouwen.
Na de bersiap periode, waarbij veel Nederlandse burgers vermoord werden, moeten zij in 1946 repatriëren naar Nederland. Ze komen terecht in het voormalig concentratiekamp Westerbork, waar onder primitieve omstandigheden hun zoon geboren wordt.
Fokko en Maud zijn beiden oud geworden. Inmiddels zijn zij overleden. Kort voor hun dood vertelden zij voor de camera hun oorlogsverhaal aan producent Pia Media.
• Het tweede verhaal wordt verteld door de 97 jarige Lou Bals.
Na de bevrijding in augustus 1945 werden de overlevenden van de Jappenkampen in Nederlands-Indië blootgesteld aan slachtpartijen door groepen van Indonesische jongeren, de zgn. pemoeda’s, die de onafhankelijkheid eisten. Deze bersiap-periode begint in Soerabaja.
Op 17 augustus 1945 wordt door Soekarno de Republiek Indonesië uitgeroepen. Grote groepen jongeren grijpen naar hun wapens: kapmessen en bamboesperen. Op 18 september 1945 worden boven Soerabaja zeven geallieerde inlichtingen-militairen uit een Liberator bommenwerper afgeworpen. Eén van hen is de Nederlandse sergeant Lou Bals. Zij worden door de gecapituleerde Japanners ontvangen en naar het Oranje Hotel in Soerabaja gebracht. Lou Bals is daar getuige van het vlagincident, waarbij voor een woedende menigte door opstandelingen -die ook Lou en zijn kameraden belagen- de blauwe baan van de Nederlandse vlag wordt afgescheurd, zodat de rood-witte Indonesische vlag ontstaat, die vervolgens op het hotel wordt gehesen. Het is het begin van een koloniale oorlog die duurt tot 27 december 1949 als Nederland het gezag overdraagt aan Indonesië.
Lou Bals bevrijdt later 84 politiek gevangenen uit de gevangenis van Malang. Een week daarna wordt hij door aanhangers van Soekarno gearresteerd en opgesloten in dezelfde gevangenis in Malang. Daar zit hij 8 maanden in een isoleercel.
Het trauma dat hij daar opgelopen heeft, komt in alle hevigheid 75 jaar later terug als Lou Bals samen met zijn vrouw Coby in een bejaardenhuis woont, waar ze ruim 2 maanden in absolute thuis-quarantaine worden geplaatst wegens de corona-epidemie in het voorjaar van 2020.
